Stiglausa sjálfskiptingin

Stiglausa sjálfskiptingin

1958 kynnti hollenski bílaframleiðandinn DAF stiglausa sjálfskiptingu til sögunnar og fékk hún nafnið Variomatic. Sú sjálfskipting hefur verið til nánast eins lengi og bílar hafa verið til og er kölluð Continously Variable Transmission eða CVT en hún fór ekki í fjöldaframleiðslu fyrr en hún var sett í DAF sem Variomatic.

Í grunnatriðum er sjálfskiptingin tvær trissur eða reimskífur tengdar með kílreim.

Trissurnar eru í tveimur hlutum sem færast stöðugt fjær eða nær hvor öðrum sem veldur því að þvermál þeirra þar sem reimin snertir þær er síbreytilegt og með því fást í raun óendanlega mörg gírhlutföll innan þeirra marka sem trissurnar leyfa.

Hvernig CVT sjálfskipting virkar má sjá hér:

Í upphafi var einföld gúmmíreim notuð í skiptingunni sem sennilega entist ekki vel og það var ekkert mismunadrif (það var leystt á annan máta sem verður ekki farið út í hér) og bíll með svona sjálfskiptingu gat komist jafn hratt afturábak og áfram!

Fyrr á árum fór fram árleg kappaksturskeppni í Hollandi þar sem ekið var afturábak! DAF var settur í sinn eigin flokk vegna þessarar sjálfskiptingar enda hefðu hinir bílarnir ekki átt séns með hefðbundinn gírkassa eða sjálfskiptingu.

Þegar undirritaður var að læra allt um bílaviðgerðir var Variomatic sjálfskiptingin hluti af námsefninu og var hægt að skilja á kennurum og nemendum að þetta væri merkilegt fyrirbæri en ætti nú sennilega ekki mikla framtíð fyrir sér.

Hub van Doorne, sá sem var ábyrgur fyrir því að Variomatic fór í framleiðslu hjá DAF, myndi nú hlægja best ef hann væri ekki dauður. Því nútíma CVT er  með endingargóða stálreim sem má sjá hér og er í fjölmörgum bílum frá mörgum mismunandi bílaframleiðendum.

Skiptingin er líka í sumum vélhjólum og fleiri tækjum og til í mörgum ólíkum útfærslum. Þessar sjálfskiptingar eru gjarnan notaðar með aflminni mótorum en aðrar skiptingar og stundum notaðar í tvinnbíla.

En Honda sem er ekki vel þekkt fyrir afllitla mótora, setur CVT sjálfskiptingar í CR-V með 1,5 VTEC Turbo mótorum sem eru langt gengnir í 200 hestöfl og með tog uppá 243 Nm eins og sjá má hér. Enda eru þessar sjálfskiptingar sífellt að verða sterkari.

Vegna þess að CVT skiptingar eru einfaldar þá eru þær léttar. Það er hagkvæmara m.t.t. eldsneytiseyðslu að hafa CVT sjálfskiptingu enda eru færri hreyfanlegir hlutir í henni og það tapast ekki eins mikil orka í núningi í henni og í venjulegum sjálfskiptingum.

Það er hægt að ganga þannig frá hlutunum með CVT að mótorinn snúist nánast allan tímann á hagkvæmasta snúningi vélarinnar sem nýtir eldsneytið best.

Sjálfsagt er helsti kosturinn við CVT að það eru engin högg frá skiptingunni enda alveg stiglaus en sumum ökumönnum sem eru vanir að keyra beinskipta bíla og bíla með hefðbundinni sjálfskiptingu finnst reyndar það vera aðal ókosturinn við hana. Þetta er sennilega ástæðan fyrir því að t.d. CVT skiptingin í Honda er sögð vera 7 þrepa en stundum eru forritaðir gervigírar í bíla svo tilfinningin sé líkari því að aka bíl með hefðbundinni sjálfskiptingu.

CVT skiptingar eru í stöðugri þróun og það er á hreinu að þær eiga framtíðina fyrir sér.

[Greinin birtist fyrst í mars 2020]

Tengt efni: 

Meira um CVT skiptingar

Óhefðbundnir gírkassar

Í hlutlausum eða ekki á ljósum?

Er sjálfskiptingin nógu sterk fyrir vélina?

Hvað finnst þér, lesandi góður? Smelltu hér til að skapa umræður við Facebookfærslu þessarar greinar! Og endilega láttu þér „líka“ við okkur á Facebook til að missa ekki af fréttum úr bílaheiminum.