Óhefðbundnir gírkassar, stutt skýring
Hefðbundnir gírkassar sem eru kallaðir beinskiptir, eða af sumum handskiptir, eru með kúplingu sem er þurr og nokkrum gírum sem dvelja innilokaðir í húsi ásamt vel rúmlega botnfylli af gírolíu. Þeir bílar sem eru með slíka gírkassa eru með kúplings fótstig eða pedala og gírstöng en á gírstönginni er hnúður sem á eru númer fyrir gírana og R fyrir bakkgírinn. En hér verður ekki meira fjallað um þá gerð.
Það sem verður fjallað um hér eru gírkassar sem mætti t.d. kalla hálfsjálfskipta enda stundum kallaðir semi automatic á ensku. Það er ekkert fótstig fyrir kúplingu í þeim.
Gírstangir eða skiptistangir eru oftast líkar þeim sem eru í sjálfskiptum bílum. Það sem aðskilur gírkassa frá sjálfskiptingu er að það eru í þeim tannhjól fyrir alla gírana en oftast plánetugírar í hefðbundnu sjálfskiptingunum eða stálreim í CVT sjálfskiptingum.
Ein undantekning er Direct Shift-CVT frá Toyota sem er með einum tannhjólagír en að öðru leyti er það stiglaus sjálfskipting. Önnur undantekning er Hondamatic sjálfskiptingin sem verður fjallað lítillega um í þessari grein.
Upphaflega Hondamatic var hálfsjálfskiptur tveggja gíra gírkassi með lockup torque converter (Honda markaðssetti hann sem þriggja gíra) en eins og allar Honda sjálfskiptingar sem fylgdu í kjölfarið, var hann með gírhjólum á samhliða ásum í staðinn fyrir plánetugíra sem eru í flestum öðrum sjálfskiptingum.
Líklega er hugmyndin að Hondamtic fengin frá þeirri hlið fyrirtækisins sem framleiddi mótorhjól. Gírhjólin voru ekki færanleg, þ.e.a.s. þau voru alltaf í snertingu en með kúplingu (en hver gír hafði eigin kúplingu með mörgum diskum eins og í sjálfskiptingu) var hægt að tengja einn gír í einu.
Kúplingunum var stjórnað með skiptistönginni með því að færa hana á milli 1 og 2, þetta var vökvastýrð skipting og skiptistöngin var í raun vökvaventill, olíuþrýstingur var notaður til að setja í valinn gír. Það var ekkert mál að keyra alltaf í 2. gír af því hún var með vökvagír/átaksbreyti (torque converter).
I-SHIFT frá Honda. I-SHIFT er 6 gíra rafstýrður gírkassi með tölvustýrðri vökvakúplingu. Þetta er allt sem ég gat fundið um þennan gírkassa.
DSG eða Direct-Shift Gearbox er rafstýrður gírkassi frá VW með tvöfaldri votri og sjálfvirkri kúplingu (svipuð gerð og er inni í sjálfskiptingum) nokkrum ásum með tannhjólum á og getur verið með alsjálfvirkum eða hálf handvirkum gírskiptingum.
DSG gírkassi gerir einfaldlega tvo aðskilda gírkassa og kúplingar sjálfvirkar inni í einu húsi sem vinna saman sem ein eining.
Með því að nota tvær óháðar kúplingar nást hraðari gírskiptingar og það þarf engann vökvagír/átaksbreyti (torque converter) sem þarf með hefðbundnum sjálfskiptingum.
MM eða MMT stendur fyrir Multimode Manual Transmission. Þessi beinskipti gírkassi er frá Toyota en hefur líka sést í Peugeot og Citroen. Munurinn á honum og þessum hefðbundnu er sá að kúplingin er sjálfvirk eða sem sagt rafstýrð/tölvustýrð og gírskiptingarnar líka. Það eru tveir rafmagnsmótorar sem stýra skiptingunum eða “H” hreyfingunni sem er venjulega framkvæmd með gírstönginni og þriðji mótorinn sér um kúplinguna.
Selespeed er raf- og tölvustýrður gírkassi í Alfa Romeo með rafkúplingu. Skiptingunni er stjórnað með spöðum á stýrinu (hægri skiptir upp og vinstri skiptir niður) eða stýripinna sem er á milli framsætanna, þú ræður hvorn mátann þú notar.
Þetta er ekki ósvipað og í kappakstursbíl eða mótorhjóli, gefur hraðari gírskiptingar en það er ekki hægt að hlaupa yfir gír. Gírkassann er hægt að stilla á “city-mode” en þá virkar hann svipað og hefðbundin sjálfskipting.
Auto Gear Shift frá Suzuki
Ég gef þessum Indversku herrum orðið varðandi þennan gírkassa.
Easy-R eða Automatic Manual Transmission (AMT) gírkassi er notaður í Dacia. Hann er sjálfvirkur gírkassi með raf- og vélrænni tækni í staðinn fyrir vökvatækni og hann er með rafstýrðri kúplingu. Gírskiptingarnar eru sjálfvirkar og því er engin þörf fyrir fótstig fyrir kúplinguna.
Væri betra að kalla þessa gerð af gírkössum, sjálfvirka eða hálfsjálfvirka eftir atvikum í staðinn fyrir eitthvað annað sem þeir gætu hafa verið kallaðir og til aðgreiningar frá sjálfskiptingum?
Sjálfsagt eru til fleiri útfærslur af svona gírkössum og það væri gaman ef lesendur gætu bent okkur á þá.
Að lokum, hafa lesendur reynslu af þessum gírkössum og hvernig líkar ykkur við þá?
Hvað finnst þér, lesandi góður? Smelltu hér til að skapa umræður við Facebookfærslu þessarar greinar! Og endilega láttu þér „líka“ við okkur á Facebook til að missa ekki af fréttum úr bílaheiminum.
