Ólíkur bíla- og menningarheimur
Þegar þú ert að rölta um í framandi landi tekur þú gjarnan eftir því sem er ólíkt því sem þú átt að venjast.
Í þessu tilfelli var undirritaður enn einu sinni á ferðinni í borg sem stendur á landssvæði þar sem hefur verið samfelld búseta í 9000 ár.
Þrakverjar, Forn-Grikkir og Rómverjar bjuggu eða réðu yfir þessu landssvæði á mismunandi tímum. Þetta varð síðar hluti af veldi Ottoman. Krum the Fearsome réð þarna ríkjum um skeið en það hljómar nú frekar spennandi og eins og úr einhverri ævintýrasögu. Konstantínópel eða Mikligarður réð einnig yfir þessari borg á sínum tíma.
Það er alveg möguleiki að Væringjar úr Miklagarði hafi herjað á þetta landsvæði eða borgina.
En þessi borg er Sófía höfuðborg Búlgaríu. Þarna ægir öllu saman: ævafornum rústum, glæsilegum nýbyggingum, hörmulegum hönnunarslysum, fallegum gömlum múrsteinshúsum sem er vel viðhaldið og svo öðrum sem eru að hruni komin. Borgin er á miðjum Balkanskaganum í dal sem er umlukinn fjöllum (sem sjást oft ekki eða illa vegna mengunar).
Þegar þú situr á bekk í einum af mörgum almenningsgörðum borgarinnar eða fyrir utan kaffihús eða veitingastað þá verður þú var við að flækingshundarnir, sem eru að jafnaði stilltir, fara allir að gelta. Þú snýrð þér við til að athuga hvað er eiginlega á seyði. Þá blasir við þér vagn sem gæti verið smíðaður í árdaga hjólsins, dreginn áfram af tröllauknum dráttarklár sem er örugglega 3 hestöfl ef ekki meira.
Nú erum við komin að kjarna málsins sem eru samgöngur og bílar í þessari borg. Hvort tveggja er talsvert frábrugðið því sem við á Íslandi eigum að venjast.
Fyrst að almenningssamgöngunum: Þú getur valið um fjóra kosti eða blöndu af þeim. Ferðast með strætisvagni, neðanjarðarlest, sporvagni eða rafknúnum strætisvagni; svokölluðum „trolleybus“ sem er tengdur við raflínur eins og sporvagnarnir.
Það eru margir leigubílar í Sófía og allir gulir, alveg sama frá hvaða bílastöð þeir koma.
Stundum hefur grjótið farið úr skorðum eða týnst af einhverjum sökum og gangstéttakantar eru einnig úr grjóti. Þetta fer ekki sérlega vel með bíla enda heyrast gjarnan hljóð frá slitnum spindilkúlum eða fóðringum og ónýtum dempurum. Fullt af bísness fyrir varahlutaverslanir sem eru reyndar í röðum við sumar göturnar.
Það eru fjölmargar litlar búðir og smáfyrirtæki við flestallar götur og á jarðhæð fjölbýlishúsa. Þú getur yfirleitt ekki greitt með korti í þessum fyrirtækjum. En þessum búðum fer því miður fækkandi vegna stærri markaða. Sem minnir mig á að það fyrirfinnast útimarkaðir í borginni en sumir eru með grænmeti á boðstólum aðrir fisk o.s.frv.
Margar af götunum eru með teinum fyrir sporvagnana, bæði eldri og nýrri götur. En svo eru það breiðstrætin sem eru yfirleitt malbikuð og alltaf vel við haldið.
Af því að almenningssamgöngur eru góðar og nóg af leigubílum og líka þeirri staðreynd að Búlgaría er ekki ríkt land þá er bílaeign ekki eins almenn og á Íslandi. Þetta á sérstaklega vel við í höfuðborginni.
Það er sérstaklega áberandi að mikill meirihluti bifreiða í Sófía eru Evrópskir fólksbílar. Jeppar, sportjeppar o.s.frv. eru mjög óalgengir einnig pallbílar sem eru ekki vinnubílar.
Það eru afar fáir ekta Amerískir bílar (framleiddir í Ameríku) á götunum og tiltölulega lágt hlutfall af Japönskum og Kóreubílum. Getur verið að ástæðan sé sú að Búlgaría er í Evrópusambandinu?
Bílaeignin er líka hverfaskipt, en þú gætir átt von á því að sjá rándýrann sérpantaðann bíl í einu af „góðu“ hverfunum. Hann gæti verið inni í götu sem er lokuð með hliði þar sem þú þarft að gera grein fyrir erindi þínu við vörð áður en þú færð að keyra inn í götuna. Á hinn bóginn sérðu yfirleitt ódýra smábíla í „slæmu“ hverfunum.
Það eru samt undantekningar frá reglunni því það eru alltaf einhverjir sem taka lán til að geta státað sig af því að vera t.d. á flottum Þýskum bíl. Þessi týpa þekkist í flestum löndum geri ég ráð fyrir.
En hvernig getur þú áttað þig á því hvort þú ert í góðu eða slæmu hverfi? Ef þú sérð það ekki þá þekkir þú þau á lyktinni!
Varðandi umferðarmenninguna þá er hún líklega skárri en hjá okkur. Það gæti verið ein líkleg skýring á því. Eins og ónefndur aðili mjög tengdur mér (konan mín) hefur sagt mér þegar hún sér aksturslagið hjá sumum ökumönnum á Íslandi: „Ef þessi reyndi þetta í Búlgaríu þá myndi hann verða dreginn út úr bílnum næst þegar hann þarf að stoppa og vera barinn í buff.“
Líklega getur lögreglan þar haft litlar áhyggjur af umferðinni en því meiri af ofbeldisbrotum?
[Birtist fyrst í mars 2021]
