Litla safnið sýnir uppruna Trabantsins og nokkra skrýtna afleggjara – þar á meðal lítinn brynvarinn bíl.
Berlín, höfuðborg Þýskalands, er vinsæll áfangastaður ferðalanga frá Íslandi, og þar er hægt að finna ýmislegt sem tengis sögu fyrri ára og þar á meðal „bílasögu“ Þýskalands.
Meðal þeirra bíla sem settu sitt mark á Þýskaland fyrir nokkrum árum, nánar tiltekið gamla Austur-Þýskaland, en það var gamli góði Trabant.
Fyrirtækið sem framleiddi Trabant er ekki lengur til að segja sögu sína, en arfleifð þess er varðveitt af litlu safni í einkaeigu staðsett í hjarta Berlínar. Sem er upplagt fyrri íslenska „bíláhugamenn og konur að heimsækja .
Rétt hjá „Checkpoint Charlie“
Safnið er rétt við hinn sögufræga „Checkpoint Charlie“ sem var á mörkum Vestur- og Austur-Berlínar. Heimilisfangið er: Zimmerstrasse 14-14, 10117 Berlin
Aðgangseyrir er 9 evrur og safnið er opið daglega frá 11 til 16
Safnið er opið almenningi og hýsir safn af sögulega mikilvægum gerðum (þar á meðal P50, sem er almennt talinn vera upprunalegi Trabant) og úrval af sérkennilegum einstökum og fágætum gerðum.
Ronan Glon hjá Autocar heimsótti safnið og fjallað nánar um suma sýningargripina, sem við getum lesið um nánar hér að neðan:
AWZ P70 (1955-1959)
Þó að það líti ekki út fyrir að hann eigi heima á Trabant ættartrénu, hafði AWZ P70 mótandi áhrif á hönnun austur-þýska merkisins.
Hann var hannaður af ríkisfyrirtæki sem heitir Automobilwerk Zwickau og hann var fáanlegur í þremur gerðum: fólksbíll, stationbíll og sem sjaldgæfur coupe (á myndinni).
Fólksbíllinn kom fram árið 1955 með viðargrind og plötur í yfirbyggingu úr plasttegund sem kallast Duroplast.
Hugmyndin um að skipta út málmplötum fyrir samsett efni var afar nýstárleg á fimmta áratugnum og fáir bílaframleiðendur höfðu náð tökum á þessari tækni (þó margir hafi reynt, eða verið að reyna).
AWZ P70 (1955-1959)
Aflið í P70 kom frá 690cc tveggja strokka tvígengisvél sem er metin á 22 hestöfl. Þetta var þróun einingarinnar sem knúði IFA F8 sem P70 var þróaður til að leysa af hólmi, sem aftur var þróun DKW F8 sem kom fram árið 1939.
Þrátt fyrir að nota það sem var í raun áður tilbúin vél sem var „endurnýtt“ í þessum bíl og hélt framleiðslukostnaði í skefjum, var smíði Duroplast yfirbyggingarinnar áfram allt of dýr.
AWZ P70 (1955-1959)
Fáir töldu P70 vel heppnaðan bíl þegar hann fór á eftirlaun árið 1959.
Lærdómurinn sem lærðist í þessu verkefni rann hins vegar yfir í upprunalega Trabant.
Eitt mikilvægt atriði var að Duroplast gæti verið fjárhagslega hagkvæmt sem valkostur við málmplötur ef það var notað á fjöldaframleiddan bíl.
Trabant P50 (1958-1962)
P50, sem kom út árið 1958, er sá bíll sem Trabant flestir tengja við Austur-Þýskaland á rætur sínar að rekja til. Það táknaði tilraun austur-þýskra stjórnvalda til að búa til fólksbíl, svo hann varð að vera ódýr í smíði, framleiðslu og rekstri.
Hann þurfti líka að taka fjóra farþega í sæti í hlutfallslegum þægindum; að búa til „kúlubíl“ í átt við BMW Isetta var útilokað snemma í verkefninu.
Ákvörðun um að smíða yfirbyggingar bílsins úr plasti var snemma tekin til að halda þyngd í skefjum og sniðganga skort á málmplötum, og framhjóladrif var notað til að búa til tiltölulega rúmgott farþegarými.
Trabant P50 (1958-1962)
P50 fór í raðframleiðslu í júlí 1958. Þó að nafnið Trabant festist fljótt, var P50 smíðaður af ríkisreknum bílaframleiðanda að nafni Sachsenring Automobilwerke Zwickau sem var búinn til með því að sameina verksmiðjur Horch og Audi.
Afl fyrir tveggja dyra fólksbílinn kom frá 499cc loftkældri tveggja strokka tvígengisvél sem var upphaflega metin á um 17 hestöfl, þó aðeins öflugri þróun hafi síðar komið fram.
Stationgerð bættist í línuna árið 1960 og framleiðslu á báðum P50 útgáfunum lauk árið 1962.
Trabant P60 (1962-1965)
Önnur þróun Trabant kom út árið 1962. Hann hét P60 og nýja nafnið táknaði 595cc loftkælda tveggja strokka tvígengisvél sem var um 23 hestöfl, lítil en áberandi (og mjög kærkomin) aukning á milli ára frá P50.
Vélin var áfram þverstæð og hún hélt áfram að snúa framhjólunum með fjögurra gíra beinskiptingu. Verðið fyrir nýju gerðina hækkaði líka.
Trabant P60 (1962-1965)
Að halda þróunar- og framleiðslukostnaði í skefjum var enn gríðarlega mikilvægt svo stjórnendur völdu að gera ekki verulegar sjónrænar breytingar á P60.
Hann leit næstum nákvæmlega út eins og P50 sem hann kom í staðinn fyrir, þó að sérstakt merki á skottlokinu táknaði stærri vélina.
Fólksbíls- og stationgerðir voru hluti af línunni og sendibíll var gerður aðgengilegur en mjög fáar einingar voru smíðaðar.
Framleiðslu á P60 fólksbílnum lauk árið 1964, þegar honum var skipt út fyrir 601 (afbrigðið sem var í framleiðslu í næstum þrjá áratugi).
Stationbíllinn og sendibíllinn fengu litlar endurbætur það ár og héldu áfram til ársins 1965.
Að þessu sögðu eru fyrstu Trabant-gerðirnar mun sjaldgæfari en síðari bílarnir.
Volkswagen-knúinn Trabant
Sala á Trabant hrundi eftir sameiningu Þýskalands þar sem fyrrverandi austur-þýskir ríkisborgarar þustu í átt að nútímalegri vestrænni bílum sem voru oft ódýrari, sérstaklega þar sem þeir fengu að breyta vafasömum gjaldmiðli sínum á hagstæðu gengi í vesturþýsk mörk.
Stjórnendur fyrirtækisins lögðu sig fram um að halda 601 á floti: þeir keyptu leyfi til að smíða vatnskælda, 1,1 lítra fjögurra strokka sem Volkswagen notaði í Polo-bílinn og notaðu hann í stað tveggja strokka tveggja strokka.
Sýndur hér að ofan til hægri, endanleg þróun á 601 var með 1.1 nafnið og stóð upp úr með endurhönnuðum framenda.
Framleiðsla hófst árið 1990 og lauk árið eftir vegna hörmulega lítillar sölu.
Ekki höfðu nógu margir ökumenn áhuga á að kaupa Trabant árið 1990, jafnvel einn sem var knúinn tiltölulega nútímalegri vél.
Alls voru framleidd tæplega 3,1 milljón Trabant-bíla.
Panzertrabi – „brynvarinn“ Trabant
Einn sérstæðasti bíllinn sem sýndur er á safninu er Panzertrabi. Eins og nafnið gefur til kynna er þetta smækkuð eftirlíking af sexhjóla brynvörðum stríðsvagni sem heitir BTR-152 sem var smíðaður af Sachsenring Automobilwerke Zwickau á breyttum Trabant palli; hjólhafið var sérstaklega lengt.
Tvær einingar voru gerðar og sendar til hersins þar sem þær voru notaðar til að þjálfa nýja hermenn.
Skriðdrekalík yfirbyggingin felur Trabant íhluti sem eru til staðar, þar á meðal vélin, gírkassinn og hemlakerfið.
Annar öxullinn sem bætt er við afturendann er líka frá 601-bílnum. Að búa til Trabant sem er um það bil jafn langur og Volkswagen Golf í dag bjó til nóg pláss fyrir níu farþega, en umbreytingin jók líka þyngdina gríðarlega mikið.
Panzertrabi er um það bil 801 kg, samanborið við 615 kg venjulegs Trabants.
Okkur grunar að þetta ökutæki hafi verið frekar hægfara.
Trabant Kübelwagen
Meðlimir „þjóðarhersins“ Austur-Þýska notuðu nokkur afbrigði af Trabant. Einn var Kübelwagen, opin gerð sem kom á markað árið 1966 með fjórum lausum hurðum, fjarlægjanlegum mjúkum toppi og endurhönnuðum afturenda.
Bíllinn var vélrænt eins og venjulegur Trabant.
Kübelwagen varð síðan að bjartsýnni tilraun til að skapa borgaralega gerð sem kallast Tramp árið 1978 en flestir sagnfræðingar eru sammála um að færri en 500 einingar hafi verið smíðuð.
Vélin – hjartað í 601
601, sem var smíðaður frá 1964 til 1990, þakkar einfaldleika sínum hluta af óvenjulegu langlífi sínu. Aflið kom frá loftkældri, tveggja strokka tvígengisvél með 595cc slagrými.
Sýnd hér að ofan var þetta fyrirferðarlítil, öflug og óhreint í jöfnum mæli.
Fyrstu gerðir voru metnar á um 23 hestöfl, en 1969 kom með uppfærða vél sem var gefin upp fyrir 26 hestöfl.
Tveggja strokka, þverstæð, sneri framhjólunum í gegnum fjögurra gíra beinskiptingu sem tengd var gírstöng sem stakkst út úr mælaborðinu.
Ferrabi
Ekki láta þennan einstaka 601 blekkja þig: Zwickau var ekki í samstarfi við Maranello um að smíða opinn Trabant með Ferrari innmat.
Þessi roadster er kallaður Ferrabi á gamansaman hátt og er einstök gerð með yfirbyggingu sem er lauslega innblásin af Testarossa.
Hins vegar eiga Trabant og nútíma Ferrari módel að minnsta kosti eitt sameiginlegt: að fá einn tekur tíma.
Kaupendur biðu stundum í mörg ár eftir nýjum 601.
Hraðskreiðasti Trabant í heimi
Þótt yfirbygging með ofurbílaþema gæti bent til annars, þá er Ferrabi ekki hraðskreiðasti Trabant í heimi.
Í mörg ár átti mikið breyttur Trabant 601 þennan vafasama heiður, bíll sem smíðaður var fyrir kappakstur með tveggja strokka vél sem var stilltur til að gefa um 80 hestöfl, sem dugði til að koma bílnum á hámarkshraða upp á um 196 km/klst hraða.
Það er um það bil tvöfalt meiri hámarkshraði en á óbreyttri gerð.
Steffen Grossmann keppti á bílnum í sögulegum keppnum og var met Trabant með sérsmíðuðu yfirbyggingarsetti sem innihélt gríðarstóran væng á farangurslokinu, loftaflfræðilegri hurðarspegla og innréttingu sem var tekin í burtu til að spara þyngd, ásamt fjölda annarra breytinga.
Bíllinn var líka búinn veltibúri.
Trabant 601 Grossmann öðlaðist nógu mikla frægð á og utan brautarinnar til að leikfangaframleiðandinn Revell breytti honum í leikfangabíl.
Met þess hefur þó verið slegið síðan. Árið 2010 náðu áhugamennirnir Maik og Ronny Urland 235 km/klst á breyttri 601 hraða.
Einn af fjölmörgum bröndurum sem gerðir hafa verið um Trabant í gegnum árin grínast með bremsur hans: „Ekkert stoppar Trabant, ekki einu sinni bremsur hans. Við vonum að þetta sé ekki satt.
Dýrasti Trabant í heimi
601 er almennt talinn safngripur árið 2022 en verðin eru enn frekar lág. Þetta litríka Universal líkan er ein af sjaldgæfum undantekningum frá þessari reglu.
Árið 2001 sagði þýski sjónvarpsþáttastjórnandinn Kai Pflaume, þáverandi forstjóra Volkswagen, Ferdinand Piëch (1937-2019), að hann hefði pantað nýjan Trabant um miðjan níunda áratuginn og aldrei fengið hann.
Hann var enn með pöntunareyðublaðið til að sanna það.
Piëch lofaði að lát hann fá einn.
Piëch keypti einn slíka með fáa kílómetra á mælinum, vatnskælt eintak af upprunalegum eiganda sínum og lét endurgera bílinn hjá Volkswagen í Wolfsburg.
Bíllinn var síðan málaður af listamanninum Christoph Bellhen fyrir þýskan sjónvarpsþátt sem heitir „Love Counts“ og framkvæmdastjórinn stóð við orð sín með því að gefa bílinn persónulega til Pflaume.
Hinn margliti Trabant lagði af stað í ferð um Þýskaland og var síðar boðinn út fyrir 42.500 evrur (um 6,3 milljónir ISK), sem gerir hann að dýrasta Trabant í heimi.
Ágóðinn af sölunni var gefinn til góðgerðarstofnunar sem heitir „A Heart for Children“, sem skýrir að minnsta kosti að hluta hvers vegna bíllinn seldist fyrir svo hátt verð.
(grein Ronan Glon hjá Autocar)
