Á breskur bílaiðnaður möguleika eftir Brexit?
Enn er ekki séð fyrir endann á því hvað gerist þegar Bretar ganga úr Evrópusambandinu um áramótin, samningaviðræður eru ýmist sagðar vera í gangi eða komnar í strand og algerlega óljóst varðandi fríverslunarsamning.
Boris Johnson forsætisráðherra Bretlands slær líka úr og í þannig að næstu vikur munu verða fráoðlegar svo ekki sé meira sagt.
Sumir bílaframleiðendur í Bretlandi – sérstaklega japanskir – gætu lent í útflutningsgjöldum með eða án Brexit fríverslunarsamnings við Evrópusambandið (ESB).
Það er hin áþreifanlega staða sem steðjar að sumum hlutum bílaiðnaðarins eftir að ESB hafnaði (frekar á óvart) breskum rökum um að íhlutir frá Japan sem notaðir voru við að setja saman bíla í Bretlandi ættu að teljast breskir.
Í nýlegu bréfi frá Brexit samningamanni Bretlands, David Frost, til Samtaka framleiðenda og seljenda bíla (SMMT) segir að þessari hugmynd hafi verið hafnað í viðskiptaviðræðum: „Framkvæmdastjórnin hefur gert ljóst að hún mun ekki samþykkja uppsöfnun þriðja lands í neinum aðstæðum, sem við sjáum eftir, en vitanlega getum ekki staðið á“.
Talið er að Frost hafi einnig sagt SMMT að ESB hafi einnig hafnað beiðni Bretlands um að rafbílar og rafhlöður verði meðhöndlað með mildum hætti samkvæmt upprunakerfinu ef meirihluti íhluta kemur annars staðar frá.
Breska bílaiðnaðurinn hefur verið að færa rök fyrir því sem kallað er „þriðja land“ eða „ská“ uppsöfnun þar sem íhlutir sem fara í samsett ökutæki (bíla, létta atvinnubíla og flutningabílar) sem fengnir eru í löndum utan ESB myndu teljast breskir samkvæmt „reglum um reglur um uppruna sem eiga við ef fríverslunarsamningur er gerður.
Hins vegar í heimi flókinna vara í dag (bíll gæti verið smíðaður úr allt að 30.000 „íhlutum“) með framlengdum aðfangakeðjum sem fara oft yfir landamæri, eru íhlutir oft gerðir í fjölda mismunandi landa áður en þeir eru settir saman í lokagerð vörunnar. Fyrir vikið er ekki svo auðvelt að reikna út hvar virðisauka hefur verið bætt við og þess vegna hvar lokaafurðin hefur raunverulega verið gerð.
Dæmigert er í dag að aðeins 20-25% af heildarverðmæti bíla sem framleiddir eru í Bretlandi sé með uppruna frá Bretlandi – restin eru innfluttir íhlutir. Og í stórum hluta breska bílaiðnaðarins koma um þrír fjórðu af þessum innfluttu íhlutum frá ESB og Tyrklandi.
Aðlögun breskra bílaverksmiðja til eingöngu innlendrar framleiðslu væri aðeins til skoðunar ef tollar væru teknir upp – núverandi fyrirkomulag yfir landamæri við ESB, sem gengur vel í dag, er of arðbært til að endurtaka það með verksmiðjum eingöngu í Bretlandi.
En í dag er þetta allt í óvissu. Honda mun vera á leið með sínar verksmiðjur frá Bretlandi hvernig sem þessar Brexit-umræður fara.
Með tímanum er Nissan betur í stakk búinn með „annan uppruna íhluta“ innan ESB í gegnum bandalag sitt við Renault, svo þetta er að væntanlega áhyggjuefni fyrir Toyota, sem flytur inn mikið af tvinntækni sinni frá Japan.
Þetta er ekki nýtt. Toyota gaf í skyn í mars 2019 að fyrirtækið gæti yfirgefið Bretland ef 10% tollar yrðu settir á, og þó að fjárfesting Nissan til að setja saman næstu kynslóð Qashqai í Sunderland sé í höfn og það hefur dregið úr ótta um framtíð verksmiðjunnar heldur fyrirtækið áfram að vara við því að engin viðskiptasamningur á milli Breta og ESB myndi gera evrópskt viðskiptamódel fyrirtækisins óverjandi.
Svo í dag er staðan sú að við verðum bara að bíða og sjá!
