Lúxusbílafyrirtækið sem byggt var á einu þeirra fyrirtækja sem Ford kom á laggirnar
Saga margra bílafyrirtækja á upphafsárum bílsins var þyrnum stráð. Til dæmis þurfti Henry Ford að gera nokkrar tilraunir áður en honum tókst að koma sínu fyrirtæki almennilega á laggirnar.
Með hjálp C. Harold Wills, hannaði Ford og smíðaði 26 hestafla bíl í október 1901. Með þennan árangur í höndunum stofnuðu William H. Murphy, sem var ríkur timburkaupmaður í Detroit og aðrir hluthafar í Detroit Automobile Company, nýju fyrirtæki „Henry Ford Company“ þann 30. nóvember 1901, með Ford sem yfirverkfræðing. Árið eftir, 1902 kom Murphy með verkfræðinginn M. Leland inn sem ráðgjafa; svar Ford við þessu var að fara út úr fyrirtækinu. Þegar Ford var farinn, breytti Murphy nafni fyrirtækisins í „Cadillac Automobile Company“.
Þar með var búið að stofna bílafyrirtæki sem alla tíð hefur verið talið meðal helstu framleiðenda lúxusbíla, a.m.k. á Bandaríkjamarkaði. Við lítum á sögu þess.
Formáli
Allt frá því að sá sem þetta skrifar komst til vits og ára hefur Cadillac verið í töluverðu uppáhaldi. Þess vegna er þessi formáli hér (sem ég hef að vísu fjallað um áður, en útskýrir þennan áhuga á Cadillac: Þegar ég var að alast upp í Setbergshverfinu í Garðahreppi, ofan Hafnarfjarðar, fékk ég stundum að fara til afa og ömmu sem bjuggu í húsi sínu, sem þá var Hringbraut 118 í Reykjavík, en þegar gatnamótum Hringbrautar var breytt á þessum árum þá varð húsið skyndilega Sóleyjargata 35.
Í næsta húsi, austan við hús afa og ömmu, bjó þá Björn Ólafsson fyrrverandi ráðherra og eigandi Coca Cola á Íslandi. Hann átti á þessum uppvaxtarárum mínum tvo mjög svo áhugaverða bíla.
Sá fyrri var Tatra 87; merkilegur bíll fyrir þær sakir að hann var með loftkældan V8-mótor að aftan og í stað aftuglugga voru miklar loftrásir fyrir kælingu mótorsins, og á milli var hálfgerður „hákarlsuggi“. Það gekk mikið á þegar þessi bíll var settur í gang. Engu líkara en það væri verið að gangsetja þrýstiloftsmótor í flugvél. En aflið var mikið og iðulega var spólað þegar tekið var af stað.
Björn Ólafsson fékk sér svo nýjan í bíl í stað Tatra-viðundursins og það var 1954 árgerðin af Cadillac; 4ra dyra svartur bíll með upphækkun yfir afturljósunum, sem gaf honum sérstæðan svip.
Að sjálfsögðu var þessi bíll líka með öfluga V8-vél, hef ekki hugmynd um hvaða stærð, en aflið var nægilegt, því ég man það að þegar mér var boðið í bíltúr var tilfinningin svipuð því að sitja í flugvél, sem ég upplifði síðar þetta sama sumar þegar bíllinn kom í hlaðið þarna í næsta húsi.
En ég fékk stundum að sitja í báðum þessum bílum, og á því er eftirfarandi skýring: Björn átti tvær dætur sem voru á unglingsaldri á þessum tíma, og voru þær 10 og 7 árum eldri en ég. Þeim fannst mjög gaman að fara í Tívolí, sem var handan Vatnsmýrarinnar, en fannst þær vera aðeins of miklar pæjur til að fara í Tívolí til að skemmta sér, og fengu því stundum strákinn í næsta húsi „lánaðan“ til að fara með hann í skemmtigarðinn, og ég græddi á því.
Allt frá þessum tíma man ég eftir hljóðinu, lyktinni og kraftinum í þessum bílum, sérstaklega í Cadillac-bílnum.
Því má segja að þessi tiltekni Cadillac hafi kveikt í mér þá bíladellu sem fylgir mér enn, hátt í sjötíu árum seinna.
En víkjum nú aftur til þess sem greinin átti að fjalla um: Uppruna og sögu Cadillac.
Upphaf Cadillac
Byggt á leifum eins af fyrirtækjum Henry Ford
Með höfuðstöðvar í New York var Cadillac stofnað árið 1902 af William Murphy, Lemuel Bowen og Henry M. Leland. Cadillac sagan er mjög áhugaverð þar sem fyrirtækið stóð frammi fyrir nokkrum áskorunum. Fyrirtækið var myndað á leifum Henry Ford bifreiðafyrirtækisins, en eftir deilur milli Ford og fjárfesta hans, neyddist Henry Ford til að leggja fyrirtækið niður. Lemuel Bowen og William Murphy, sem fóru fyrir fjármálafyrirtækjunum sem höfðu verið að aðstoða Ford, höfðu kallað til verkfræðing til að undirbúa slit fyrirtækisins og meta eignir þess.
Verkfræðingurinn, Henry M. Leland, taldi það mistök að leggja fyrirtækið niður og sannfærði Lemuel og William um að halda áfram að framleiða ökutæki með eins strokks vél. Þegar vélin var prófuð og reyndist virka vann Henry M. Leland traust Murphy og Bowen, og því fæddist nýtt fyrirtæki sem hét Cadillac Automobile Company. Fyrirtækið var nefnt eftir frægum frönskum landkönnuðum, sem stofnaði Detroit árið 1701.
Fyrstu bílarnir
Fljótlega eftir upphaf voru fyrstu bifreiðar Cadillac kynntar, Tonneau og Runabout. Þessar bifreiðar voru tegund hestlausra vagna og voru knúnar af eins strokks vél Leland, en líktust Ford Model A. Þetta er þar sem fyrirtækið hóf langa ferð sína með nýjungum og tækni og stuðlaði mjög að amerískum bílum.
Mikilvægir atburðir í sögu Cadillac
1910-1940
Eftir að General Motors keyptu Cadillac árið 1909 varð Cadillac glæsivagnadeild GM sem sá um að framleiða atvinnutæki og stofnanabíla, svo sem blómabíla útfararstofnana og líkbíla, sjúkrabíla og eðalvagna. Árið 1910 kynnti fyrirtækið fyrsta bílinn sem hafði verið smíðaður með heilli lokaðri yfirbyggingu; Módel 30.
Fljótlega kynnti Cadillac bíla sem voru með rafstýrða kveikju og framljósakerfi. Þess vegna leiddi þessi stóra nýbreytni til þess að fyrirtækið vann Dewar Trophy-keppnina tvisvar. Fyrirtækið bjó einnig til fyrstu fjöldaframleiddu v8 vélarnar og voru brautryðjandi í notkun hraðþornandi Duco Lacquer málningar.
Svo talað sé um V-vélar, þá kynnti fyrirtækið árið 1930 einnig fyrstu V-gerðina; 16-strokka vél í fólksbílum sem var öflug og hljóðlát með hestaflatölu frá 160 og tog á 120 lb/ft.
Árið 1937 setti Cadillac Lasalle V8 nýtt hraðamet yfir 130 km/klst og náði jafnvel að kynna einu bílana í Ameríku sem voru með sóllúgu.
1940-1970
Snemma á fjórða áratugnum var árangursríkur tími fyrir Cadillac, þar sem fyrirtækið kynnti bíla með fullkomna sjálfskiptingu, þekkt sem „Hydra-Matic Transmission“.
Árið 1944 hleypti Cadillac af stað hinum fræga M-24 skriðdreka sem nýttist mjög vel í seinni heimsstyrjöldinni, með Hydramatic gírkassa og Cadillac V-vél.
Í lok fjórða áratugarins hafði fyrirtækið farið í átak til að kynna nýja, litla, hagkvæmari og skilvirkari V8 vél. Á sjötta áratugnum kynnti Cadillac frægasta og auðvitað ameríska draumabílinn sem hélt velli í yfir 23 ár, Cadillac Eldorado. Meðal annarra nýjunga var fyrsti sjálfvirki framljósadimmerinn (Autronic Eye), merkisleitandi útvarp í bíl og fyrsta bogadregna framrúðan.
Á sjöunda áratugnum hélt Cadillac áfram að bæta við fleiri nýjungum í bílaiðnaðinum og gaf þannig góð fyrirheit um nýjan áratug, með fyrstu vakúmstýrðu losun á stöðuhemli, fyrstu hliðarljósunum í frambrettunum, sjálfvirkri loftkælingu og hitakerfi, fyrsta stýrið með hallastillingu og aðdrætti, og einnig fyrsti bíllinn með aflstýri.
Reyndar varð Cadillac fyrsti bílaframleiðandinn sem bauð aflstýri sem staðalbúnað í öllum gerðum bíla sem kynntar voru. Í lok sjöunda áratugarins kynnti Cadillac fyrsta ameríska bílinn sem notaði lokað kælikerfi og kynnti jafnframt hið fræga tvöfalda 40/60 sæti.
1970-2000 +
Árið 1970 bauð Cadillac háþróað tölvutækt hemlakerfi fyrir afturhjólin, sem kallað er „Track Master“ og er jafnvel brautryðjandi í notkun skyldubundinna öryggiskrafna nú á dögum í formi loftpúðakerfisins.
Á níunda áratugnum kynnti Cadillac bíla sem voru búnir rafrænu eldsneytisinnsprautunarkerfi og kynntu sömuleiðis hvarfakútinn.
Á níunda áratugnum var Cadillac fyrsti bandaríski lúxusbílaframleiðandinn sem innleiddi aðstoð í akstri á vegum 365 daga á ári, 24 tíma, 7 daga vikunnar. Að auki kynnti það fyrsta ökutækið sem var með alveg nýtt spyrnustýringarkerfi.
Fyrirtækið er meira að segja þekkt fyrir að kynna fyrstu V8 vélina sem var með 32 ventla og jafnvel brautryðjandi í hitamyndatækni eða nætursjón.
Að auki kynnti fyrirtækið einnig eiginleikan til að „haltra heim“ sem gerir vélinni kleift að keyra í 50 mílur án þess að þurfa kælivökva vélarinnar. Svo ekki sé minnst á, þá skapaði Cadillac jafnvel einstakt kerfi fyrir fullkomna dreifingu eldsneytis sem er að finna í næstum öllum ökutækjum þeirra.
Cadillac bílar í dag
Fyrirtækið stendur nú sem einn frægasti og besti framleiðandi um heim allan og hefur náð að vinna „Car of the Year“ verðlaunin í Bandaríkjunum 5 sinnum. Segja má að fyrirtækið sé ábyrgt fyrir meira en helmingi nýrrar tækni og nýjunga sem sjá má í bílum í dag. Þess vegna hefur það gott orðspor varðandi tækni í bílum.
Umræður um þessa grein